21 Carballo Calero

21 Carvalho Calero

Ricardo Carvalho Calero (O Ferrol, 1910 - 1990), poeta, novelista, filólogo, e o primeiro catedrático da lingua galega no mundo, ao ocupar a nova cátedra de lingua galega creada na Universidade de Santiago. Publica uns poemarios Anxo da terra (1950) e Poemas pendurados dun cabelo (1952) e a novela  A xente de Barreira (1951), a primeira novela escrita en galego e publicado en Galiza pola nova editorial Galaxia na posguerra.  Foi Presidente do Partido Galeguista antes da guerra civil. É coñecido coma un dos defensores principais da integración da lingua galega co mundo lusófono, e escribe moito por mor dese tema.  A súa obra  Historia da literatura galega contemporánea, é unha obra mestra de referencia. O seguinte texto é de  A xente da Barreira  ed Follas Novas, Santiago 1982, p. 103- 104.

O MARAGATO

Ricardo Carvalho Calero,  A gente da Barreira e outras histórias, p 103-105, Follas Novas, 2a edición, 1982

Na casa da Graña, onde, noutrora don Ramón Frade, o primeiro señor da Barreira, arranjara un poubeo para o Breixo e a Ludivina, vivia agora un arrieiro maragato- Pedro o seu nome- que coas suas mulas traguia e levaba as cousas entre Souto e a Fontanela.  En Souto carregaba sal, trigo, pimento, as boticas que lle pedian polo camiño e que logo ia deixando ao longo del.  Da Fontanela voltaba co viño de Cabreiros para os señores da Barreira.

Poucas veces o arrieiro desfrutaba do lume da Graña. As noites entre a neve de Canaval, os lobos da Gesta, os cumes de Piñeiro; e os abrentes entrando na Fontanela entre frios, chúvias e néboas, eran-lle moito máis coñecidos que os pasados acarón da sua lareira, co jarro a rentes e a cunca nas mans entretanto fumeaban os arreiros, e as bestas buraban ali pertiño, afastadas só polas táboas que separaban a sua jacida da do home.

O arrieiro non gastaba nada.  Na Graña estaba só.  Cando el se ia, a casa fechaba-se. Non andaba às mozas.  En Canaval enchian-lle a bota cada vez que aparecia por ali, e don Álvaro daba-lle un bon pelello cando lle traía a colleita.  Polo camiño mercaba o touciño peludo e amarelo, e pan mouro e duro que cortaba coa sua navalla para comé-lo.  Ja non lembraba cando fixera a zamarra, e os zocos de fundo de madeira remontaba-llos cada ano o señor Cidre de Madelos, para quen tamén traía cousas de Souto.

O arrieiro gañaba moito.  Da Fontanela a Souto non habia máis que el para traer a mercancia, e el tamén levaba os que non podian ir polo seu pe de un lado para outro.  Cobraba os seus cartos polo traballo, recollia gojetas e sabia o que se podia engader no prezo de cada cousa que mercaba por mandado.

Cada vez que o maragato paraba na Graña, os aldeáns vian moi de noite polas fírgoas da parede da casa o lume ledo dos tojos na lareira, e murmuraba-se que un que pasara por ali ao pe vindo das mozas, ao ollar polo burato da porta, enxergara o arrieiro con un guizo na man tacteando as paredes.

Pedro levaba no carromato unha fardela na que metia os cartos que facia.  Cando ia para Souto, a fardela aparecia inchada, e o cobre via-se pola fendecha.  A volta, a fardela estaba esgumiada, e só no fundo se notaba un pesiño.  En Souto dera-lle ao usureiro, seu paisán, canudiños e máis canudiños de patacóns, e o cambista dera ao arrieiro un canudiño so e pequeno que Pedro desfixera depresa para morder engordiño, unha a unha, as moedas que tirara del, a fin de asegurar-se da boa lei do ouro.

Camiñando Pedro de volta, a fardela abalaba para todas as partes, pendurada do carro, pois o peso non podia co vento de Canaval; mais o arrieiro apalpaba o cinto, e, ao apalpa-lo, ollaba para a tralla, que faria pasar as bestas porriba de todo o que se lle puxese diante. Dando, despois de pousar na Graña, seguia o seu camiño, o arrieiro ja non apalpaba o cinto.

Moitas veces a neve fechaba o paso a Pedro.  Cando a albiscaba, non ia adiante. A casiña do peón camiñeiro ou calquer celeiro servian-lle para aguardar, e o seu viño e os seus cartos eran a mellor festa do ano para o legoeiro, mentres a vella do celeiro recollia pola mañá os restos da cea do maragato e do penso das bestas, que para ela e para a pita abondarian durante vários dias, e metia no peto unhas cadeliñas máis.

Depois de unha nevada, o arrieiro non chegou à Fontanela.  Ainda que o collese longe, teria tido tempo de chegar.  Da Graña saíra ben cediño. A neve chegara pola noite, mais teria podido ventá-la e ficar no mesón en Piñeiro.  Mais non.  Non a ventara tan forte e pasara do mesón.  A celeireira viu-no pasar. E ninguén máis.  A neve cegou-no, e o frio entumeceu-no, e os lobos, aos que non se opuña tralla nen mecha, guindaron-no abaixo.  Ali ficaron os osos do home e das bestas, o cinto valeiro e os zocos remontados polo señor Cidre.  A fardela ia a todos os ventos esparegendo o lastre.

Na Graña non habia nada.  O pelello mediano, as follas de tabaco a secar no tallo da lareira, un pouco de touciño amarelo e peludo no gancho do teito, e tojos, fentos e palla para as bestas. No pote valeiro, o cheiro a caldo acedo.

A justiza foi-se.  Don Álvaro mandou quitar o pote, e antes de meter na casa Antón das Cabras, deu-se unha volta por ai para ver se pola banda do camiño se podia facer un pendello. E tacteaba as paredes, e esculcaba o chanto da lareira e o burato do teito que daba saída ao fume.